CẦN CHẤN CHỈNH VIỆC HÁT NHẠC CẢI BIÊN
Trong cộng đồng Phật tử hiện nay nói chung , việc phát triển về nhiều mặc hướng về Phật pháp , hướng đến những việc làm từ thiện xã hội , bố thí cúng dường , làm công tác Phật sự. . . , hành theo ánh sáng từ bi của Đức Phật , đó là những điều đáng mừng , đáng trân trọng và nhân rộng . Để có được những điều tốt đẹp đó thì việc đầu tiên phải nói đến công đức Hoằng Pháp của quý Chư Tăng Ni đã mang Giáo pháp Phật đến với quảng đại quần chúng nói chung và những người Phật tử nói riêng để cùng nhau hiểu , nhận thức đúng đắn giáo lý của Phật , để cùng nhau hộ trì chánh pháp
Song song với việc phát triển thì nhu cầu về văn hóa , văn thơ , ca hát sinh hoạt cũng là cần thiết và không thể thiếu, tuy nhiên có điều đáng nói và cần phải xem xét lại là nhiều những bài hát đó không phải là bài hát chính tác mà đó lại là những sản phẫm cải biên , đặt lại lời theo hướng có liên quan đến Phật giáo (1) từ những bài hát sinh hoạt cộng đồng đã phổ biến cũng như những bài hát nổi tiếng một thời mà khi nghe qua giai điệu ai cũng biết . Những tác phẩm đó dù chỉ là một bài ngắn cũng là công sức lao động và là tài sản riêng của những tác giả , nhạc sĩ đã tạo ra nó (tất nhiên là có bản quyền) để phục vụ công chúng , có điều kiện .
Việc ca hát sinh hoạt những bài hát chế lời , hoặc đạo một đoạn nhạc , nhiều người không để ý đến lời văn , ca khúc viết như thế nào, ra đời trong hoàn cảnh ra sao ? chỉ vì cảm thấy vui vui dễ hát (không cần phải tập) , Dần dần hình thành lên phong trào và ai cũng có thể viết chế lời , có cả quý Thầy cũng tham gia viết lời chế theo âm điệu của bài hát nào đó , và hát cho Phật tử nghe . Cũng có thể là sự vô tư nhằm thu hút ? , hoặc có ý muốn thông qua bài nhạc chế để mọi người cùng nhau ca hát , sinh hoạt hướng về đạo pháp , góp phần đa dạng sắc thái văn hóa Phật giáo …?.
Là người con của Phật , thấm nhuần giáo pháp mà Phật đã dạy : tu là hành đạo để từ đó phát tâm bồ đề mà yếu tố cơ bản để tu , để phát tâm bồ đề là việc giử giới . “Ngũ giới” là 5 điều cơ bản thấp nhất dành cho Phật tử và cư sĩ tại gia để giữ giới cho mình trên bước đường tu tập , trong đó “tham lam , trộm cắp” là 1 trong 5 giới cần phải giử và yếu nghĩa trong “Thập thiện” cũng giải thích rõ “cái gì là của người khác không phải của mình và họ chưa cho phép mà mình lấy hoặc người khác lấy mà mình biết nhưng vẫn dùng đều xem như là sự tham lam , trộm cắp” . Tu quan trọng là giử giới (chúng xuất gia , chúng tại gia vẫn là tu) . Tu chính là sửa từ cái xấu để trỡ nên tốt hơn . Một khi không giử được giới để cho ái dục , tham dục … những tạp khí đó lấn chiếm thì chắc chắn là ta sẽ bước vào áng mây vô minh ....
Xét về khía cạnh văn học , lời bài hát cải biên nghe có vẽ rất Phật giáo nhưng nhiều bài, nhiều đoạn cũng cần phải xem lại , có nhiều lời văn không ổn , bởi chủ yếu là làm sao vần với âm điệu bài hát đó mà thôi , một ví dụ như : “ngồi tụng kinh cái đầu rung rinh” ; “ăn chay không sợ bệnh đau , ăn chay chỉ tốn rau” ;…Mặc khác còn có nhiều bài nhạc Phật giáo mới sáng tác (có tác giả) , những bài được phổ biến rộng thậm chí như là bài hát tiêu biểu bởi ca từ rất đẹp , rất ý nghĩa . Nhưng nghe qua riêng âm điệu , sao vẫn thấy quen quen , giống như một đoạn âm điệu của bài hát nào đó đã phổ biến trước đây .?? Nếu như không muốn nói là đã đạo nhạc hoặc một đoạn nhạc .
Xét về khía cạnh văn hóa và tôn giáo thì (2) việc hát nhạc cải biên phải chăng vô tình ta làm mờ nhạt giá trị một tôn giáo được đánh giá là tôn giáo của trí tuệ , một tôn giáo phù hợp với khoa học , chứa đựng những triết lý cao siêu đậm chất nhân bản . Với phong trào hát nhạc cải biên trong Phật tử đó là những sản phẩm chấp vá , lai tạo phải chăng chúng ta đã vô tình làm nghèo nền văn hóa Phật giáo , và qua những bài hát chế đó cũng vô tình đã làm hình ãnh Phật giáo , hình ảnh tăng lữ , sự tu tập trở nên thiếu nghiêm túc , trang nghiêm
Xét về khía cạnh pháp luật , nếu căn cứ vào Luật Sở hữu Trí tuệ Việt Nam năm 2005, thì cá nhân nào sao chép cải biên các sản phẩm trí tuệ của người khác mà không được sự cho phép của tác giả đều bị vi phạm, những quy định này được luật ghi rõ trong các Điều 18,19, 20 và Điều 28. Cụ thể là ở khoản 7 Điều 28 ghi “Khi muốn dùng tác phẩm thuộc tác quyền nào đó phải xin phép chủ sở hữu , nếu không được phép của tác giả, chủ sở hữu tác quyền thì không được phép xâm phạm ...” hoặc khoản 10 ghi rõ “Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả” đều vi phạm pháp luật .
Các ca khúc cải biên hiện nay chưa gặp vấn đề rắc rối trong tranh chấp , kiện tụng liên quan đến pháp lý, do có lẽ nó ra đời và xuất bản không mang tính chất thương mại hoặc lợi nhuận về tài chánh , nên có thể các tác giả chưa khởi kiện , hoặc đó là một sự thông cảm vì việc chế lại lời mang tính tôn giáo …! Chúng ta cũng chưa quên , năm 2009 đã từng có những rắc rối , khiếu nại xoay quanh một kỹ lục Guiness Việt nam (3)
Trước thời buổi công nghệ thông tin ngày nay , ai cũng có thể làm ra đĩa CD , DVD …rồi từ đó ra đời những đĩa karaoke nhạc chế , thậm chí còn giả giọng giống như ca sĩ nổi tiếng đã từng hát bài hát nguyên gốc ngày xưa , đưa nhạc chế tác cải biên và bài hát đạo nhạc vào những đĩa giãng pháp của quí Tăng Ni và tệ hại hơn là bài giãng pháp đó nói về đạo đức , phê phán vấn đề đạo văn là ăn cắp trí tuệ của người khác , nói về việc giử giới của cư sĩ và tu sĩ , và như vậy vô tình những bài hát đó trở thành những điều mâu thuẩn so với những lời giãng pháp của quý giãng sư .
Trước khi viết bài nầy , nội dung ý tưởng cũng đã mang đến trao đổi cùng một số qúy Thầy , Ni sư và đã nhận được những ý đồng quan điểm , Tuy nhiên dù muốn nhắc nhở nhưng quý Thầy không thể nói theo ý riêng mình về vấn đề nầy .
Nội dung bài viết không có ý công kích , đả phá những bài nhạc cải biên hay đạo nhạc bởi cũng hiểu được rằng những người tạo ra nó cũng chỉ đơn thuần là muốn có thêm nhiều bài hát góp vui , góp phần đa dạng và làm sinh động nhu cầu về ca hát trong Phật tử mà thôi . Tuy nhiên đã là nhạc Đạo thì cần phải nghiêm túc và càng khó chấp nhận những gì đi ngược lại đạo đức , Giáo Pháp
Thiết nghĩ , Ban Văn hóa Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng cần nên xem xét và có ý kiến về vấn đề nầy . Đặc biệt là với những nơi tạo tác ra đĩa CD , DVD về Phật pháp cần nên kỷ lưỡng trong khâu biên tập trước khi phát hành , đồng thời cũng nên có qui chế trong việc phát hành băng đĩa Phật pháp nhằm chấn chỉnh tình trạng lệch lạc … do bất cứ ai , ở đâu cũng có thể phát hành băng đĩa .
Ban Văn hóa thành hội PGVN cũng đã nhiều lần tổ chức những đêm văn nghệ tuy chưa phải là tầm cở nhưng không kém phần qui mô dàn dựng công phu , mang đậm chất nghệ thuật và tôn giáo như chương trình phối hợp chào mừng Pháp Vương từ Tây Tạng đến Tp hay như gần đây là Vu Lan Đồng vọng... , rất mong được có nhiều chương trình như thế.
Được biết , hiện cũng đã có nhiều bài hát nghiêm túc về Phật giáo , nên cần có kế hoạch chọn lọc để phát hành , phổ biến chính thức rộng rãi đến đại chúng , bên cạnh đó có thể tổ chức các trại sáng tác hoặc mỡ những đợt vận động sáng tác .v.v… Kể cả hợp đồng để có những bài hát có ca từ đẹp , phù hợp về giai điệu , phù hợp loại hình như sinh hoạt hay biểu diễn, đúng ý nghĩa là nhạc đạo, để từ đó chọn ra những bài tiêu biểu Phật giáo, góp phần xây dựng nền văn hóa nghệ thuật Phật giáo đúng nghĩa
CHÁNH TÂM
